Pewność siebie kształtuje się od najmłodszych lat w relacji z rodzicami. Duży wpływ na jej rozwój mają również nauczyciele, dziadkowie i rówieśnicy. Każdy może zarówno wysyłać do młodego człowieka zarówno wspierające komunikaty, jak i nadmiernie krytyczne. Pewność siebie u dziecka jest bardzo ważna. Wpływa bowiem na jego rozwój społeczny, edukacyjny i sprzyja nawiązywaniu zdrowych relacji z innymi ludźmi. Osoby, które mają wysoką samoocenę, pełniej wykorzystują swój potencjał. Budowanie pewności siebie to proces, który możesz wspierać na różne sposoby. Sprawdź, jak robić to w przemyślany sposób.
Czym się objawia brak pewności siebie u dziecka?
Pewność siebie u dziecka może ulec zachwianiu, mimo że rodzic przykłada do jej rozwoju ogromną wagę. Porażki, którym nie towarzyszy empatyczne wsparcie, lecz krytyka, wpływają negatywnie na poczucie własnej wartości młodego człowieka. W związku z tym reaguj, gdy pewność siebie u dziecka spada. Zapytaj się, co czuje i z czego wynikają jego emocje. Czasem kolega lub nauczyciel nadmiernie skrytykuje dziecko. Wstyd, który zostaje w nim zaszczepiony, może negatywnie wpłynąć na poczucie własnej wartości.
Kiedy pewność siebie u dziecka spada lub jest niska, manifestuje się to m.in. poprzez:
wycofanie i izolację społeczną, młody człowiek nie chce wchodzić w interakcje z rówieśnikami,
smutek i przygnębienie, wspomniane emocje utrzymują się przez dłuższy czas,
niechęć do szkoły lub przedszkola, która pojawia się niespodziewanie,
rezygnację z aktywności, która niegdyś sprawiała przyjemność dziecku, np. treningów piłki nożnej czy lekcji gry na fortepianie,
unikanie nowych wyzwań, ponieważ niosą one ryzyko porażki,
nadmierną ostrożność w sytuacjach, które tego nie wymagają,
negatywną ocenę własnych osiągnięć i możliwości, np. nigdy nic mi nie wychodzi, jestem do niczego, nie radzę sobie nawet z najprostszymi rzeczami,
niską tolerancję frustracji i brak umiejętności radzenia sobie z niepowodzeniami,
niechęć do wystąpień publicznych, np. recytacji wiersza podczas lekcji języka polskiego,
ukrywanie swoich emocji w obawie przed negatywną oceną ze strony otoczenia,
rezygnację z nauki lub nadmierne przykładanie się do przyswajania wiedzy (perfekcjonizm jako strategia radzenia sobie z lękiem przed porażką).
Gdy zauważysz, że pewność siebie u dziecka uległa zachwianiu, porozmawiaj z nim o tym. Okaż mu empatię, wsparcie i zrozumienie.
Kto może pomóc dziecku w budowaniu pewności siebie?
Za budowanie pewności siebie u dziecka w głównej mierze odpowiadają rodzice. To właśnie oni udzielają mu wsparcia, gdy napotyka na trudności i wyzwania. Dopingują młodego człowieka, gdy próbuje nowych rzeczy i eksploruje otaczający go świat.
Pewność siebie rozwija się prawidłowo, gdy rodzice stanowią bezpieczną przystań i bazę. Dziecko wie, że gdy przeżywa trudne emocje – smutek, złość, żal i zazdrość, może zgłosić się z nimi do mamy lub taty, uzyskując zrozumienie (bezpieczna przystań). Rodzic koi nieprzyjemne uczucia i je akceptuje. Pokazuje dziecku, że są jak najbardziej zrozumiałe w jego sytuacji. Taka postawa wspiera budowanie pewności siebie.
Rodzice zachęcają dziecko do eksplorowania świata. Wierzą w młodego człowieka i jego umiejętności. Nie próbują go wyręczać ani zniechęcać do działania, wskazując na potencjalne zagrożenia. Dziecko jednak wie, że gdy dzieje się coś złego, może uzyskać wsparcie ze strony rodziców. Budowanie pewności siebie przebiega prawidłowo, gdy opiekunowie wspierają autonomię swojej pociechy, a jednocześnie nie odmawiają pomocy, gdy jest ona niezbędna. Zachowują responsywność, czyli empatycznie odpowiadają na potrzeby dziecka, dostrajając się do niego.
Jak zbudować pewność siebie u dziecka? Młody człowiek potrzebuje pozytywnych wzmocnień w postaci adekwatnych pochwał. Nie chodzi o to, aby zachwycać się wszystkim w sposób bezrefleksyjny. Dziecko wyczuje w tym fałsz i w rezultacie jego pewność siebie spadnie. Rodzic powinien natomiast doceniać mocne strony swojej pociechy – jej kreatywność, zdolności językowe, inteligencję emocjonalną, uczciwość, samodzielnie przygotowany posiłek. Gdy nie padają słowa pochwały, pewność siebie nie jest w stanie się wykształcić.
Budowanie pewności siebie to proces, na który składa się wiele elementów. Nadmierna krytyka i zawstydzanie rzutują negatywnie na poczucie własnej wartości. Staraj się doceniać sukcesy dziecka, ale też podjęcie przez niego wysiłku. Nie krytykuj pociechy tylko dlatego, że mogła coś zrobić lepiej. Wymień elementy, które zostały poprawnie wykonane. Następnie wskaż te, nad którymi możecie wspólnie pracować. Takie podejście nie wpływa negatywnie na pewność siebie, lecz zachęca do rozwoju. Reaguj, gdy nauczyciel lub kolega nadmiernie krytykuje dziecko.
Rodzice często nie zdają sobie sprawy, że budowanie pewności siebie u dziecka zależy również od akceptacji jego emocji. Gdy mówisz mu, żeby przestało się smucić, bo jest piękna pogoda albo nie złościło się, przecież zabawkami należy dzielić się z innymi dziećmi, unieważniasz uczucia młodego człowieka. Dziecko może odnieść wrażenie, że coś jest z nim nie tak, skoro odczuwa smutek lub złość. Przekłada się to nie tylko na niską pewność siebie, ale też na maskowanie emocji, które wywiera negatywny wpływ na zdrowie.
Jeśli nie wiesz, jak budować pewność siebie u dziecka, możesz skonsultować się z psychologiem, który udzieli Ci praktycznych wskazówek. Nie wstydź się skorzystać z profesjonalnej pomocy, ponieważ robisz to dla dobra swojej pociechy.
Budowanie pewności siebie może wspierać też wrażliwy i empatyczny nauczyciel, który dzięki uważności dostrzega trudności z samooceną u młodego człowieka. Chwalenie go za osiągnięcia i starania w procesie zdobywania wiedzy często przynosi dobre rezultaty.
Jak zbudować pewność siebie u dziecka?
Reasumując, budowanie pewności siebie to proces, który składa się z:
chwalenia dziecka nie tylko za osiągnięcia, ale też podjęte działania,
dostrzegania mocnych stron dziecka i ich rozwijania,
akceptacji jego wszystkich emocji, także tych nieprzyjemnych,
stosowania pozytywnych wzmocnień, chwalenia za sukcesy i wskazywania na obszary, nad którymi można wspólnie popracować,
wytłumaczenia dziecku, że każdy człowiek popełnia błędy, gdy uczy się nowych rzeczy,
zachęcania dziecka do podejmowania wyzwań i eksplorowania świata,
niewyręczania dziecka z różnych obowiązków,
zachęcania dziecka do interakcji społecznych.
6 ćwiczeń na pewność siebie u dziecka
Budowanie pewności siebie mogą też wspomóc odpowiednio dobrane ćwiczenia. Warto je poznać i dobrać takie rozwiązania, które najlepiej odpowiadają potrzebom dziecka. Każdy człowiek jest bowiem wyjątkową i niepowtarzalną jednostką. Jak budować pewność siebie?
Zajęcia teatralne
Teatr dla dzieci pomaga w budowaniu pewności siebie. Podczas nich młodzi ludzie rozwijają kreatywność i umiejętności miękkie. Zyskują lepsze kompetencje społeczne i emocjonalne. W sztukach odgrywają różne role, aby wejść w każdą z nich, muszą nawiązać kontakt ze swoimi uczuciami. Robią to w bezpiecznych warunkach, co zapewnia efekt oczyszczenia. Dzięki zajęciom teatralnym dzieci uczą się, że wszystkie emocje są potrzebne, ponieważ informują o czymś ważnym. Jednocześnie występy na scenie odgrywają znaczącą rolę w budowaniu pewności siebie.
Ćwiczenie z rozpoznawania i nazywania emocji
Aby zbudować pewność siebie u dziecka, ćwicz z nim rozpoznawanie i nazywanie różnych emocji. Możesz skorzystać ze specjalnych książeczek lub określać uczucia, których obydwoje doświadczacie w codziennym życiu. Warto wyjaśnić młodemu człowiekowi, o czym mówi każda z emocji.
Wspólne podejmowanie wyzwań
Zachęcaj dziecko poprzez zabawę do podejmowania nowych aktywności. Możecie razem upiec ciasteczka, przygotować sałatkę, ćwiczyć jazdę na łyżwach i uczyć się języka angielskiego. Gdy popełnisz jakiś błąd, przyznaj się do niego. Dzięki temu dziecko nauczy się akceptować własne porażki.
Poznanie samego siebie
Budowanie pewności siebie rozpoczyna się od lepszego poznania własnej osoby. Rozmawiaj z dzieckiem o tym, co lubi robić i co sprawia mu przyjemność w poszczególnych zadaniach. Młody człowiek może dzięki temu odkryć, że dobrze radzi sobie z pisaniem i tworzeniem ciekawych historii. Lubi kreatywne zabawy, gdyż testuje podczas nich swoje pomysły.
Nawiązanie relacji z rówieśnikami o podobnym hobby
Zabierz dziecko w miejsce, gdzie może rozwijać swoje zainteresowania. Np. na trening siatkówki, podczas którego pozna rówieśników podzielających jego hobby. Dużo łatwiej nawiązać rozmowę z kimś, z kim ma się tę samą pasję. Istnieje bowiem wiele tematów do poruszenia.
Wyliczanie mocnych stron
Ćwicz z dzieckiem wyliczanie mocnych stron. Poproś pociechę o to, aby wymieniła 5 Twoich zalet. Ty odwdzięcz się jej tym samym. Bardzo często nie dostrzegamy swojego potencjału, dopóki ktoś inny go nie zauważy.
Bibliografia:
Bowlby J.;Przywiązanie; Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007
Gut-Orłowska M.; Gdy emocje biorą górę. Jak uczyć dzieci radzenia sobie z trudnymi emocjami; Samo Sedno, 2023
Krantz Lindgren P. ; Mów, słuchaj i zrozum. Zadbaj o poczucie własnej wartości swojego dziecka; Mamania, 2022
